Đánh giá sơ bộ tác động môi trường theo luật bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 là việc xem xét, nhận dạng các vấn đề môi trường chính của dự án đầu tư trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi hoặc giai đoạn đề xuất thực hiện dự án đầu tư bước chuẩn bị trình hồ sơ dự án đầu tư.

Bước đầu tiên trong việc sàng lọc đánh giá sơ bộ quy trình ĐTM là xác định xem ĐTM có được yêu cầu hay không. Đây là một nghiên cứu sơ bộ nhằm điều tra những tác động tiêu cực và tích cực của một dự án được đề xuất. Loại và quy mô dự án được sử dụng để đánh giá mức độ của các tác động môi trường tiềm ẩn. Các dự án nhỏ đôi khi có tác động xấu đến môi trường hơn các dự án lớn. Do đó, ngưỡng phán quyết luôn phải được áp dụng cho từng trường hợp cụ thể. Có hai phương pháp sàng lọc chính:
sử dụng ngưỡng và kiểm tra từng trường hợp cụ thể theo tiêu chí.
Hướng dẫn lĩnh vực bao gồm danh sách các thông số môi trường cho các lĩnh vực khác nhau có thể được sử dụng để giúp tổ chức quá trình sàng lọc căn cứ theo các chỉ tiêu cho phép ở ngưỡng giới hạn.

Các vấn đề môi trường do địa điểm dự án gây ra bao gồm đánh giá tác động theo từng chuyên đề: vấn đề thiết kế, vấn đề xây dựng và vấn đề vận hành. Đánh giá ban đầu là cần thiết nếu quá trình sàng lọc chỉ ra rằng không cần đánh giá chi tiết. Nếu việc sàng lọc hoặc đánh giá sơ bộ đề xuất đánh giá tác động, thì bước tiếp theo là xác định phạm vi. Do đó, quá trình sàng lọc chia các hoạt động được đề xuất thành ba loại chính:

Thời điểm đánh giá sơ bộ tác động môi trường được thực hiện trong giai đoạn nghiên cứu tiền khả thi đầu tư xây dựng, đề xuất chủ trương đầu tư, đề nghị chấp thuận chủ trương đầu tư đối với dự án đầu tư thuộc đối tượng phải đề nghị quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư, đầu tư công, đầu tư theo phương thức đối tác công tư, xây dựng.

Tiêu chí Ngưỡng đánh giá tác động môi trường cho dự án đầu tư

Tác động Tiêu chí
Quy mô, Vị trí,  Chi phí đầu ra
Tác động môi trường tài chính, v.v.
Tác động đáng kể nhưng dễ nhận biết
Tác động đáng kể đến các khu vực nhạy cảm.

Đánh giá ban đầu sợ bộ tác động môi trường được thực hiện ở giai đoạn đầu được gọi là Kiểm tra Môi trường Ban đầu (nghiên cứu sơ bộ).
Đánh giá chi tiết báo cáo môi trường: Được thực hiện trong quá trình lập kế hoạch dự án và được báo cáo dưới dạng Đánh giá tác động môi trường (ĐTM).
Kiểm tra Môi trường Ban đầu (nghiên cứu sơ bộ): Đây là một đánh giá môi trường ban đầu về các tác động định tính và định lượng có thể dự đoán được của một hoạt động được đề xuất đối với môi trường. Theo quy trình này, nó được xác định liệu hoạt động được đề xuất có gây ra các tác động xấu đến môi trường hay không và phải lập một ĐTM. Do đó, nghiên cứu sơ bộ là một cuộc điều tra chi tiết hơn về đánh giá tác động bằng cách sử dụng thông tin từ quá trình xác định phạm vi. Đánh giá tác động môi trường xem xét nhiều vấn đề khác nhau để hỗ trợ dự đoán và đánh giá các tác động môi trường để xác định các biện pháp giảm thiểu cần thiết.

Đây là một quy trình xem xét một cách có hệ thống tất cả các tác động môi trường của một đề xuất và xác định tác động nào cần được xem xét thêm và biện pháp giảm thiểu nào có thể giảm tác động xuống mức có thể chấp nhận được. Nếu nghiên cứu sơ bộ tiết lộ nhiều tác động đáng kể hơn thì phải tiến hành nghiên cứu đánh giá tác động môi trường.
Phạm vi đánh giá tác động môi trường: Trong phạm vi, EIA sẽ xác định các vấn đề chính với địa chỉ. Do đó, quá trình xác định phạm vi giúp xác định các vấn đề quan trọng cần được đánh giá đầy đủ và loại bỏ các yếu tố không quan trọng trong quá trình lập biểu đồ tác động theo ngữ cảnh. Quá trình này phụ thuộc vào bản chất của dự án được đề xuất. Đại diện chính quyền địa phương, UNEP và các tổ chức phi chính phủ đã tham dự cuộc họp và xem xét các hành động được đề xuất.
Trong các trường hợp khác, điều quan trọng là các thành viên của cộng đồng địa phương phải tham gia cùng với các đại diện chủ chốt khác. Quá trình xác định phạm vi chỉ ra các chi tiết cần thiết và có thể được sử dụng để xem xét các phương án thiết kế dự án. Quá trình xác định phạm vi xác định những điều sau đây càng sớm càng tốt. Mục đích của việc xác định phạm vi là: xem xét các lựa chọn cân bằng và thích hợp cho các hành động được đề xuất.
Thông báo cho những người bị ảnh hưởng do các khuyến nghị và kế hoạch hành động thay thế.
Đánh giá các tác động môi trường có thể có của các kế hoạch được đề xuất và thay thế.
Chuẩn bị phạm vi sẽ là tài liệu tham khảo sẽ được sử dụng làm cơ sở cho đánh giá hiện tại. Đánh giá các tác động môi trường có thể xảy ra và xác định các phương thức và thủ tục để điều tra thêm.Truyền đạt các tác động và mối quan tâm có thể có theo cách thích hợp để hỗ trợ điều tra thêm và ra quyết định. Mô tả các phương pháp phân tích và thủ tục tham vấn cần thiết để đánh giá thêm. Trong quá trình xác định phạm vi của hệ thống ĐTM Việt Nam, một số yếu tố quan trọng cần được xem xét. Thiếu nhân viên được đào tạo và thiếu nguồn lực tài chính và trang thiết bị. Ngoài ra, cần tạo ra văn hóa phối hợp giữa các ngành để chia sẻ thông tin liên quan đến môi trường. Trong hệ thống quản lý hiện tại, các chuyên gia bên ngoài tiếp cận thông tin cơ bản về thông tin môi trường của Việt Nam dễ dàng hơn các chuyên gia nội bộ. Thái độ này cần phải thay đổi vì sự thành công trong tương lai của các hoạt động môi trường của Việt Nam.

Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường bao gồm:

Đánh giá sự phù hợp của địa điểm thực hiện dự án đầu tư với Chiến lược bảo vệ môi trường quốc gia, Quy hoạch bảo vệ môi trường quốc gia, nội dung bảo vệ môi trường trong quy hoạch vùng, quy hoạch tỉnh và quy hoạch khác có liên quan; Nhận dạng, dự báo các tác động môi trường chính của dự án đầu tư đối với môi trường trên cơ sở quy mô, công nghệ sản xuất và địa điểm thực hiện dự án;

Nhận diện yếu tố nhạy cảm về môi trường của khu vực thực hiện dự án đầu tư theo các phương án về địa điểm (nếu có);

Phân tích, đánh giá, lựa chọn phương án về quy mô, công nghệ sản xuất, công nghệ xử lý chất thải, địa điểm thực hiện dự án đầu tư và biện pháp giảm thiểu tác động môi trường; Xác định các vấn đề môi trường chính và phạm vi tác động đến môi trường cần lưu ý trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường.

Cơ quan, tổ chức, cá nhân đề xuất dự án đầu tư thuộc đối tượng quy định tại khoản 1 Điều này thực hiện đánh giá sơ bộ tác động môi trường. Nội dung đánh giá sơ bộ tác động môi trường được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xem xét đồng thời với hồ sơ đề nghị quyết định hoặc chấp thuận chủ trương đầu tư.

Phạm vi loại: Nội dung và phạm vi của báo cáo ĐTM đã được xác định trước theo luật và được sửa đổi sau khi tham vấn bí mật giữa nhà phát triển và cơ quan có thẩm quyền.

Tiết lộ hoặc Phạm vi tiết lộ: Quy trình minh bạch cho nghiên cứu cơ bản về sự tham gia của cộng đồng. Sau giai đoạn xác định phạm vi, tất cả các thông tin liên quan về tình trạng hiện tại của môi trường phải được thu thập. Cung cấp mô tả về tình trạng và xu hướng của các yếu tố môi trường (ví dụ, nồng độ chất ô nhiễm trong không khí, v.v.) để so sánh và đánh giá mức độ quan trọng của những thay đổi dự đoán. Các nghiên cứu cơ bản nên dự đoán các điều kiện môi trường trong tương lai, giả sử dự án không tiến hành, tức là một "phương án thay thế không hành động". Điều này cung cấp một "đường cơ sở" để đánh giá các tác động trong tương lai.

Một nghiên cứu cơ bản nên được thực hiện cho từng địa điểm ứng cử viên để đánh giá mức độ nghiêm trọng tương đối của các tác động tại từng địa điểm ứng cử viên.

Cung cấp phương tiện để phát hiện những thay đổi thực tế, có thể cần theo dõi sau khi bắt đầu dự án, thực địa mới (ví dụ điều tra sinh thái) nếu không có thông tin liên quan.
Các giải pháp thay thế cho thủ tục đánh giá tác động môi trường vị trí, quy mô, thiết kế) cho các thủ tục ĐTM. Các giải pháp thay thế là "nguyên liệu thô" của quá trình ĐTM. Các phương án thay thế khác nhau có thể được đánh giá rõ ràng để giúp người ra quyết định chọn phương án khả dụng tốt nhất. Đó là:
Sự chấp thuận của cùng một địa điểm mà không cần thay đổi hoạt động và thiết kế.
Tùy chọn thay đổi hoạt động, địa điểm và / hoặc thiết kế và không có hành động.
Lựa chọn không phải là một lựa chọn thực tế khi các cơ quan tài trợ quan tâm đến việc đầu tư vào một khu vực. Đối với các nhà hoạch định chính sách, họ phải lựa chọn trong hai phương án còn lại. Đây là một quyết định khó khăn vì thông tin cơ bản không có sẵn ở một quốc gia.

Những người ra quyết định nên cố gắng sử dụng dữ liệu có sẵn để đưa ra lựa chọn. Đây là một thực tế phổ biến, nếu không các lựa chọn thay thế sẽ bị bỏ qua và lựa chọn duy nhất là chọn trang web đang được xem xét. Nếu địa điểm hoặc hoạt động thay thế có tác động môi trường thấp nhất, những người ra quyết định nên sử dụng phương án thứ hai để thay đổi địa điểm thực hiện hoạt động được đề xuất.

Dự đoán và đánh giá tác động trong quá trình sàng lọc và xác định phạm vi, tác động của dự án được đề xuất phải được giải quyết. Bước tiếp theo trong giai đoạn ĐTM là điều tra những tác động này. Bốn loại tác động sẽ được xác định. Chúng là vật chất, sinh học, xã hội và kinh tế. Hai loại câu hỏi được sử dụng để xác định các tiêu chí bao gồm hoặc loại trừ các yếu tố môi trường trong cơ chế ra quyết định.

Các hành động được đề xuất bởi đánh giá tác động môi trường hoặc bất kỳ giải pháp thay thế nào có tác động đến môi trường, có lợi hay có hại? Và liệu vấn đề môi trường có tác động đến tiến độ xây dựng dự án hoặc các hoạt động tiếp theo không?
Đánh giá tác động cũng giúp lựa chọn địa điểm thay thế, quy trình thiết kế và vận hành. Các phương án thay thế khác nhau có thể được đánh giá rõ ràng để giúp người ra quyết định chọn phương án khả dụng tốt nhất. Đánh giá tác động bao gồm mô tả về bản chất, thời gian, tần suất, khả năng đảo ngược và mức độ của tác động. Cuối cùng, phải đưa ra phán đoán xem liệu tác động đó có đáng kể hay không.
Một số lượng lớn các kỹ thuật phân tích tác động tồn tại, mỗi kỹ thuật đều có những ưu và nhược điểm riêng. Kỹ thuật phân tích tác động có thể là định lượng hoặc định tính. 
Các kỹ thuật định lượng có xu hướng liên quan đến việc xây dựng và tuân theo các phương pháp quy định, trong khi các kỹ thuật định tính ít dựa vào các phương pháp được chỉ định và chủ yếu dựa vào đánh giá chuyên môn. Việc đánh giá môi trường sẽ xác định các kỹ thuật phân tích tác động thích hợp nhất. 
Sự tham gia của cộng đồng trong quá trình đánh giá tác động môi trường, sự tham gia của công chúng vào quá trình đánh giá tác động môi trường là bắt buộc. Có hai lựa chọn cho sự tham gia của công chúng. Đầu tiên là sắp xếp một diễn đàn mở trong đó EPA và các bộ phận khác có liên quan đến dự án được đề xuất thảo luận về các vấn đề một cách chi tiết. Công chúng được phép trình bày quan điểm của mình trong các cuộc tranh luận công khai, và nếu công chúng nhận được một số lời khuyên tích cực, nó sẽ được ưu tiên cao nhất trong quá trình ra quyết định. Trong kiểu tương tác này, khán giả đưa ra một số đề xuất thiếu văn hóa và không thể chấp nhận được. Một hình thức tham gia khác của cộng đồng là bố trí các hội thảo khảo sát, họp nhóm, thảo luận và phỏng vấn dưới hình thức cá nhân và nhóm. Lựa chọn thứ hai để tham gia là một lựa chọn tốt nếu được thực hiện cẩn thận.

Các hoạt động phát triển thường nhằm cải thiện các điều kiện xã hội. Sự thiếu hiểu biết xã hội trong các hoạt động phát triển có thể gây ra những hậu quả tiêu cực. Đánh giá tác động môi trường cung cấp một nền tảng lý tưởng để cho mọi người biết rằng chúng tôi đã tham khảo một cách hợp lý quan điểm của công chúng bị ảnh hưởng và đã tính đến quan điểm của họ trong quá trình chuẩn bị công việc. Các nhóm ưu tú, học giả và học giả tôn giáo đóng một vai trò quan trọng trong sự tham gia của công chúng vào xã hội Pakistan. Họ thường tham gia vào các cơ chế ra quyết định, đặc biệt trong lĩnh vực kỷ luật môi trường, và sẽ cung cấp thông tin cơ bản cho EPA và các nhân viên chính phủ khác. Sự tham gia của cộng đồng vào hệ thống ĐTM đòi hỏi một số sửa đổi. Dựa trên đánh giá của EPA về các quy định của IEE và EIA, thành viên của công chúng sẽ được thông báo qua báo chí và các phương tiện truyền thông khác, và ngày, giờ và địa điểm cho một cuộc điều trần công khai về các ý kiến về dự án đã lên kế hoạch sẽ được xác định.

Để công chúng tham gia tốt hơn, thông tin nên được truyền đạt cho cộng đồng địa phương thông qua các phương tiện truyền thông báo chí, ulama ở các nhà thờ Hồi giáo và madrasah, các cuộc bầu cử địa phương và / hoặc các thành viên được lựa chọn của xã hội.

Giảm thiểu ảnh hưởng của dự án đến môi trường: Giai đoạn tiếp theo của quá trình ĐTM là một biện pháp được đề xuất nhằm giảm thiểu, ngăn ngừa hoặc bồi thường cho những người bị ảnh hưởng bởi sự phát triển. Một trong những mục đích chính của đánh giá tác động là dự đoán và ngăn ngừa các tác động bất lợi bằng cách thực hiện các biện pháp giảm thiểu. Các biện pháp giảm thiểu bổ sung được thực hiện trong quá trình hoạt động của dự án có thể được xác định trong quá trình tham vấn cộng đồng của nhóm ĐTM.

Hội đồng Quy định Chất lượng Môi trường tuyên bố: Tránh tác động bằng cách không thực hiện một hành động hoặc một phần hành động.
Giảm tác động bằng cách hạn chế các hành động và mức độ hoặc quy mô của việc thực hiện chúng.
Khắc phục tác động bằng cách sửa chữa, phục hồi hoặc phục hồi môi trường bị ảnh hưởng.
Giảm thiểu hoặc loại bỏ các tác động theo thời gian bằng cách bảo quản và duy trì hoạt động trong suốt thời gian hoạt động.
Bồi thường cho các tác động bằng cách thay thế hoặc cung cấp các nguồn lực hoặc môi trường thay thế.
Khi các tác động đáng kể được xác định trong giai đoạn xây dựng hoặc vận hành của một dự án, người thiết kế dự án và nhóm Đánh giá Tác động Môi trường (ĐTM) phải làm việc cùng nhau để xác định xem những thay đổi thiết kế có thể giảm thiểu vấn đề hay không. Có nhiều lựa chọn thay thế để kiểm tra xem lựa chọn nào là phù hợp, chẳng hạn như: Thay đổi kế hoạch / thiết kế các biện pháp quản lý và giám sát được cải thiện
Thay thế, di dời, phục hồi. Nếu các tác động bất lợi được xác định và khó giảm thiểu chúng trong các nguồn lực hiện có, thì có các lựa chọn khác. Người vận động có trách nhiệm đề cập rõ ràng các đánh giá tác động và cam kết sử dụng các biện pháp giảm thiểu. 
Báo cáo đanh giá Tác động Môi trường (EIS) khi đã xác định được rằng một dự án có khả năng gây tác động đáng kể đến môi trường và xác định các vấn đề chính cần được xem xét trong nghiên cứu. Sau đó, ĐTM phải được thực hiện dưới dạng Báo cáo Đánh giá Tác động Môi trường, được gọi là Báo cáo Tác động Môi trường (EIS). Đây là hoạt động quan trọng nhất trong quá trình ĐTM. Các thông tin liên lạc bằng văn bản này sẽ được các nhà hoạch định chính sách tận dụng và các cơ quan chính phủ và công chúng quan tâm xem xét kỹ lưỡng trong quá trình xem xét. Việc đánh giá phải xác định tầm quan trọng của các tác động trực tiếp và gián tiếp của hoạt động. Tương tự như vậy, các tác động thuận lợi và không thuận lợi và thời gian tác động sẽ được xem xét.

Đánh giá tác động môi trường là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đưa ra biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường.

Quá trình tổ chức thực hiện và lập báo cáo ĐTM của dự án bao gồm các bước sau:

- Bước 1: Thành lập nhóm đánh giá tác động môi trường. Lập kế hoạch chung cho công tác ĐTM và viết báo cáo ĐTM, phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên.

- Bước 2: Đánh giá hiện trạng môi trường khu vực xung quanh dự án, thực hiện các công việc như khảo sát, thu thập dữ liệu về điều kiện địa lý, địa chất, vi khí  hậu, thủy văn, tài nguyên sinh vật, kinh tế xã hội.

Tiến hành lấy và phân tích mẫu nước mặt, không khí xung quanh, đất khu vực dự án.

- Bước 3: Xác định các nguồn gây ô nhiễm của dự án như khí thải, tiếng ồn, nước thải, chất thải rắn; xác định các loại chất thải phát sinh trong quá trình xây dựng và đi vào hoạt động của dự án bằng các phương pháp thống kê, thu thập, phân tích, đánh giá nhanh,...

- Bước 4: Đánh giá mức độ tác động, ảnh hưởng của các nguồn ô nhiễm kể trên đến các yếu tố tài nguyên, môi trường, xã hội, con người xung quanh khu vực dự án.

- Bước 5: Xây dựng các biện pháp giảm thiểu ô nhiễm môi trường giai đoạn xây dựng và hoạt động của dự án, dự phòng các sự cố môi trường có thể xảy ra và biện pháp ứng phó.

- Bước 6:  Xây dựng chương trình quản lý và giám sát môi trường.

- Bước 7: Tham vấn ý kiến cộng đồng.

- Bước 8: Trình hội đồng thẩm định và phê duyệt báo cáo.

Xem thêm Đánh giá sơ bộ tác động môi trường theo luật bảo vệ môi trường và lập báo cáo đánh giá tác động môi trường theo quy định mới

Liên hệ tư vấn:

CÔNG TY CP TV ĐẦU TƯ VÀ THIẾT KẾ XÂY DỰNG MINH PHƯƠNG Địa chỉ: Số 28 B Mai Thị Lựu, Phường Đa Kao, Q 1, TPHCM Chi nhánh: 2.14 Chung cư B1,số 2 Trường Sa, P 17, Q Bình Thạnh, TPHCM ĐT: (028) 35146426 - (028) 22142126  – Fax: (028) 39118579 - Hotline 090 3649782 Website: www.khoanngam.com;  www.lapduan.com; www.minhphuongcorp.net; Email: nguyenthanhmp156@gmail.com ; thanhnv93@yahoo.com.vn